Een enkele, besneeuwde piek die oprijst uit de mist - dit beeld is diep in het collectieve bewustzijn van Zwitserland gegrift. Maar wie denkt dat Zwitserse kunst beperkt is tot de majestueuze weergave van Alpenlandschappen, onderschat de complexiteit en het plezier van het experiment dat zich in de ateliers tussen het Meer van Genève en het Bodenmeer heeft ontvouwd. Zwitserse kunstenaars hebben herhaaldelijk de vraag onderzocht wat thuis, identiteit en natuur betekenen - en hebben veel meer gecreëerd dan alleen ansichtkaart-idylles. De Zwitserse kunstgeschiedenis is een caleidoscoop van kleuren, vormen en ideeën die steeds opnieuw in elkaar wordt gezet en steeds weer verrassende facetten onthult.



Eén blik op de aquarel "Meer van Luzern" van Alexandre Calame volstaat om te begrijpen hoezeer de natuur als inspiratiebron diende - en toch is het niet alleen de weergave, maar het samenspel van licht, sfeer en stemming dat zijn werken zo bijzonder maakt. Calame, een meester van de romantiek, wist hoe hij de dramatiek van wolken en het glinsteren van water moest vangen in delicate lagen kleur. Maar terwijl hij de natuur vierde, gingen anderen, zoals Ferdinand Hodler, een stap verder: Hodlers monumentale olieverfschilderijen worden gekenmerkt door een bijna mystieke symboliek waarin mensen en landschappen parabels worden voor het leven zelf. Zijn ritmische composities, die als golven door het beeld lopen, zijn een uitdrukking van een diepe innerlijke beweging - en laten zien hoe Zwitserse kunst altijd een zoektocht is naar het wezenlijke.



Zwitserland opende zich voor nieuwe trends in de 20e eeuw. Paul Klee, geboren in Bern, werd een grensganger tussen fantasie en abstractie. Zijn gouaches en tekeningen zijn als muzikale composities waarin lijnen dansen en kleuren resoneren. Klee experimenteerde met technieken, materialen en beeldtalen en liet zich inspireren door jeugdherinneringen, dromen en vreemde culturen. Zijn werken weerspiegelen de openheid van Zwitserland - een land dat geografisch in het hart van Europa ligt, maar artistiek altijd over zijn eigen grenzen heen heeft gekeken. Fotografie vond hier ook al vroeg vruchtbare grond: Robert Frank, die opgroeide in Zürich, revolutioneerde de kijk op de wereld met zijn camera. Hoewel zijn beroemde serie "The Americans" in de VS ontstond, is zijn precieze, soms melancholische kijk op het alledaagse geworteld in de Zwitserse gevoeligheid voor nuances en het onspectaculaire.



Wat Zwitserse kunst zo uniek maakt, is misschien juist deze juxtapositie van traditie en innovatie, van stilte en een nieuw begin. In de prenten van Giovanni Giacometti gloeien de kleuren als vers gevallen sneeuw, terwijl de tekeningen van Meret Oppenheim spelen met surrealistische elementen en de grenzen tussen droom en werkelijkheid doen vervagen. Keer op keer komen we in de Zwitserse kunst de drang tegen om het zichtbare in twijfel te trekken en het onzichtbare zichtbaar te maken - of het nu gaat om de fijne lijnen van een ets, de gedurfde toepassing van kleur in een olieverfschilderij of het experimentele spel met fotografie en collage. Zwitserland, hoe klein het ook lijkt op de kaart, is een uitgestrekt land vol verrassingen als het gaat om kunst, waar traditie en avant-garde, natuur en ideeën, vakmanschap en visie samen een fascinerend geheel vormen. Wie aan deze reis begint, ontdekt niet alleen beelden, maar hele werelden - en misschien ook een stukje van zichzelf.