Het schilderij "The Slave Market" is een schilderij uit 1866 van de Franse schilder Jean-Léon Gérôme, momenteel tentoongesteld in het Cincinnati Art Museum. Het realisme waaraan markttafereel moet worden toegewezen, toont een slavenhandelaar, inclusief aangeboden goederen in de stille hoek van een marktplaats. De dagelijkse objectiviteit van de picturale expressie volgt de artistieke traditie van echte illustraties, met een laag verborgen politieke connotatie. Wat is te zien op de foto?

In de hoek van een slavenmarkt zit een handelaar in de grote sluiter van zijn winkel, die bijna een derde van het totale oppervlak van de foto beslaat. Het midden van deze vierkante opening loopt achteruit in het donker en is een man van vroege tot middelbare leeftijd, gekleed in bedoeïenenkleding. Zijn nonchalante gebaar wordt onderstreept door een houten armleuning in het venster, waarvan een deel van zijn witte cape losjes hangt. De man draagt een tulband en ziet eruit als een waterpijp en gedeeltelijk ontspannend in het steegje of het zandpad. Na dit pad en zijn blik steunen twee van zijn slaven tegen de moddermuur van het eenvoudige huis. Opnieuw zitten vier van zijn slaven, een jonge zwarte man en drie andere vrouwen, en zitten gedeeltelijk onder zijn raam of staan naast hen. Elk weergegeven figuur toont een andere houding met een eigen expressie. Het verkooppunt van de dealer wordt begrensd door eenvoudige brosse stenen, in de loop waarvan ook een ronde lava of veldsteen is. De slaven werden achter de steenlijn geplaatst op een nachtblauw glanzend en lichtblauw glinsterend oud Perzisch tapijt met franjes. Het huis van de slaaf ziet er oud en gescheurd uit, maar niet vervallen. Integendeel, het stof op het hout naast de steunbalken en het frame vormt een nauwelijks toewijsbaar onbetrouwbaar totaalstuk, dat in zijn looprichting naar de zolder steeds meer naar meer lijkt. Vergeleken met een rechts segment in het licht, valt op dat dit een tweede klasse is, die de slavenhandelaar handig probeert te kopiëren met zijn nonchalante uiterlijk.

Om het oriëntalisme toe te wijzen, verwijst de scène naar het gebied in het Midden-Oosten. De kern van het verhaal vormen de figuren, die goedkoop worden aangeboden in een exotisch ogende dodgy omgeving. Op de achtergrond van de slaven zit een versierde kast met een papegaai erop. De figuren, deels naakt of halfnaakt gepresenteerd aan de verkoop of aan de kijker, corresponderen met geseksualiseerde fantasiedeningen onderbouwd met politieke overwegingen. Zo word je je meteen bewust van de volledig naakte, linkse vrouw die haar lichaam in een erotische pose aanbiedt. Dat deze vrouw, met haar zwart stromende haar en de fijne pols- en voetjuwelen, vergelijkbaar met een zigeuner, toeval kan zijn. Met het oog hierop lijkt de foto echter nog verwarrender wanneer men kijkt naar de halfzijdige naakte vrouw die naast een kind in haar armen staat als de maagd Maria. Haar cape en de filigraanstof halverwege haar hoofd en haar hele lichaamshouding doen op zijn minst gedeeltelijk denken aan deze middeleeuwse voorstelling van de Moeder Gods, vooral omdat haar blik ook op de lucht is gericht. Onder deze staande figuren zitten meer slaven op verschillende manieren. Eerst zit er een vrouw gehurkt, links en helemaal bedekt alsof ze zich wilde verstoppen. Er zou niet veel over haar te zeggen zijn als er geen tatoeages op haar arm waren, henna-achtige symbolen die haar Perzische of Noordwest-Indiase afkomst ondersteunen. Naast haar zit een kolenzwarte man met opvallende haaraccessoires en ongeslepen puntige vingernagels. Volgens de sieraden is het heel duidelijk dat hij afkomstig is van een woestijnstam. Zijn houding ziet er somber en verloren uit, geconfronteerd met de kijker. Twee andere slaven verrijken het tafereel, aan de ene kant strekken de voeten zich uit in slaap en beschuldigen de toeschouwer en smeken met een kom aan zijn voeten.

In de context heeft de afbeelding "The Slave Market" een diepte in het detail. De uitdrukking van elke individuele figuur is anders in het gedrag en de expressie ervan. Ontslag, onverschilligheid en overdreven weergave en aanbidding worden zowel in de afbeelding als in het contrasterende effect van de algemene locatie tot uiting gebracht. De echte boodschap achter de afbeelding bevindt zich dus achter de buitengevel, waar de waarnemer zich pas in detail van bewust wordt als hij van buitenaf goed kijkt en zichzelf uitdrukt in de vorm van sociale kwaal.

---

De Slavenmarkt · Jean Leon Gerome